توصیه خوردن ماهی برای خانم های باردار
ناروشت ماهی (خورش ماهی) از خورشت های سنتی استان سیستان و بلوچستان است
این غذا شباهت زیادی به قلیه ماهی خوزستانی ها دارد با این تفاوت که مقدار سبزی به کار رفته در آن خیلی کم است و در این غذا از گوجه نیز استفاده می شود.
برای تهیه غذاهای جنوبیس که ماهی در آن به کار رفته است ، توصیه می شود از ماهی گیدر برای تهیه این غذاها استفاده کنید زیرا گوشت ماهی گیدر قابلیت پخته شدن در خورش را دارد و در واقع گوشت آن وا نمی رود.ماهی شمال به دلیل نرم بودن گوشتش بهتر است برای خورشت هایی به این صورت مصرف نگردد.
ماهی ها در هر نوعی مفید هستند آنها حاوی مواد مغذی فراوانی هستند، که اکثر مردم از رژیم غذایی خود به اندازه کافی دریافت نمیکنند. ماهی حاوی پروتئین با کیفیت بالا، ید، ویتامینهای مختلف و مواد معدنی است. با این حال، برخی از ماهیها بهتر از انواع دیگر هستند و انواع چرب آن در زمره سالمترین نوع ماهیها در نظر گرفته میشوند. دلیل این است که در ماهیهای چرب (مانند ماهی آزاد، قزل آلا، ساردین، ماهی تن و ماهی خال مخالی) مواد مغذی بر پایه چربی، بیشتر یافت میشود. این مواد شامل ویتامین Dمحلول در چربی، ماده غذایی که اکثر مردم دچار کمبود آن هستند، میشود. این ویتامین مانند یک هورمون استروئیدی در بدن عمل میکند. ماهیهای چرب، اسیدهای چرب امگا ۳ بسیار بالایی دارند. این اسیدهای چرب برای عملکرد بهینهی بدن و مغز حیاتی هستند و به طور جدی با کاهش خطر ابتلا به بسیاری از بیماریهای مرتبطند. برای تامین امگا ۳ مورد نیازتان، خوردن روغن ماهی حداقل یک یا دو بار در هفته توصیه میشود. اسیدهای چرب امگا ۳ برای رشد و تکامل بدن ضروری هستند.به همین دلیل است که اغلب توصیه میشود مادران باردار و شیرده حتما اسیدهای چرب امگا ۳ به اندازه کافی مصرف کنند. با این حال، یک اخطار در مصرف ماهی به مادران باردار وجود دارد. برخی از ماهیها جیوه بالایی دارند، که از قضا با مشکلات رشد مغز در ارتباط است.مادران باردار بهتر است در این دوران از ماهی گیدر که دارای ارزش غذایی و دارای اهن بسیاری هست مصرف کنند.
گوشت سفید از جمله مفید ترین انواع گوشت هاست و فواید بسیار زیادی هم دارد. ماهی یکی از بهترین منابع گوشت سفید است. مصرف ماهی فواید بسیار زیادی برای فرد دارد. گوشت ماهی از میزان بالای امگا3 برخوردار است و همچنین فواید شگفت انگیزی برای سلامت پوست و مو به دنبال دارد. در ادامه با دکتر سلام همراه باشید. برای آنکه پوستی به دور از هر نوع جوش و کهیر داشته باشید، توصیه میشود میزان زیادی روغن ماهی مصرف کنید. مصرف روغن ماهی به شکل خوراکی باعث میشود تا روغنهای ضروری و لازم برای بخش درونی و بیرونی پوست تأمین شود ماهیها در واقع منبع غنی اسیدهای چرب امگا۳ (EFA) در زندگی روزمره ما محسوب میشوند. آنها را به عنوان اسیدهای چرب حیاتی یا چربیهای سالم میشناسند که بدن برای مقابله با لخته شدن بیش از حد خون به آن نیاز دارد در شرایطی که میزان سیال بودن غشاهای سلولی را حفظ نموده و التهاب، درد و تورم را در کل بدن کاهش میدهد. از طرفی روغن ماهی یکی از بهترین ترکیبات برای حفظ سلامت مو و درخشندگی آن بوده و از طرفی به صاف و نرمتر شدن پوست و کاهش خشکی آن کمک کرده و در قویتر شدن ناخنها هم تأثیر بهسزایی دارد. داشتن پوستی مطلوب و ایدهآل و بدون جوش برای آنکه پوستی به دور از هر نوع جوش و کهیر داشته باشید، توصیه میشود میزان زیادی روغن ماهی مصرف کنید. مصرف روغن ماهی به شکل خوراکی باعث میشود تا روغنهای ضروری و لازم برای بخش درونی و بیرونی پوست تأمین شود. EFA ها مسئول ترمیم پوست، حفظ رطوبت و میزان انعطافپذیری کلی آن هستند اما از آنجایی که بدن نمیتواند EFA خودش را تولید کند، باید آنها را از طریق مصرف روغن ماهی تأمین کرد تا بتوان پوستی براق و درخشان داشت. رژیم گرفتن با ماهی برای آب کردن چربیهای شکمی و پوشیدن لباسهایی که خیلی وقت است برایتان گشاده شده خوردن چربیهای سالم بسیار لازم و ضروری است. بزرگترین اشتباهی که حین اعمال برنامه کاهش چربی انجام میدهیم، حذف چربی از برنامه غذایی است. ماهی سفید کالری کم، پروتئین زیاد و چربی کمی دارد. ماهی روغنی حاوی اسیدهای چرب امگا۳ است و تحقیقات نشان میدهد که هم بسیار سالم و مفید بوده و در کنترل وزن هم بسیار تأثیرگذار است. بنابراین اگر میخواهید بیشتر از مزایای سلامت این محصولات بهرهمند شوید توصیه میشود که گوشت قرمز را با ماهی در رژیم غذاییتان جایگزین کنید. فراموش نکنید که امگا۳ موجود در ماهی در تسریع قابلیت چربیسوزی بدن بسیار مؤثر بوده که برای ساختن عضلات و از بین بردن چربی بسیار تأثیرگذار است. پروتئین موجود در ماهیهای بدون چربی علاوه بر آنکه میزان کارکرد متابولیسم را سه تا چهار برابر میکند، شما را سیر نگه داشته و همین باعث میشود کالری کمتری مصرف کنید.
فائو اعلام کرد در سال گذشته ۹۰ میلیون تن ماهی و انواع حیوانات دریایی خوراکی از آب های آزاد یا مراکز پرورش دهنده صید شد که نسبت به سال قبل از آن با افزایش ۱۲ درصدی همراه بود.
به نقل از سازمان خواروبار و کشاورزی جهانی، در سال گذشته 17 درصد از پروتئین دریافتی توسط ساکنان کره زمین از طریق غذاهای دریایی به خصوص انواع ماهیها تامین شد ولی این سهم در شهرهای ساحلی بالغ بر 70 درصد بود.
در سال2017 میلادی 70 درصد از ماهیهای صید شده در دنیا به مصرف غذایی برای انسانها میرسید ولی در سال 2013 میلادی این سهم به 85 درصد افزایش یافته است.
فائو سرانه مصرف ماهی در دنیا را برابر با 19.2 کیلوگرم اعلام کرد که نسبت به سال 2010 میلادی دو کیلوگرم رشد داشت. رشد تقاضا برای انواع ماهیها در دنیا سبب شد تا قیمت این ماده ارزشمند غذایی در جهان با افزایش پنجدرصدی طی سه سال اخیر روبهرو شود.
در سال 2018 میلادی 54 درصد از ارزش صادراتی غذاهای دریایی و ماهی و 60 درصد از کمیت صادراتی این نوع غذاها به کشورهای در حال توسعه اختصاص داشت. سازمان خواروبار و کشاورزی جهانی نوشت: 90 درصد از تولیدکنندگان و پرورشدهندگان ماهی در کشورهای در حال توسعه را تولیدکنندگان کوچک تشکیل میدهند و 15 درصد از کارکنان در این صنعت زنان هستند.
هم اکنون این صنعت برای 12 درصد از ساکنان کشورهای در حال توسعه فرصت شغلی ایجاد کرده است.
گوشت این ماهی غنی از منگنز، روی (زینک)، ویتامین C، و سلنیوم است – این مواد آنتیاکسیدانهایی هستند که به عنوان تقویت کنندههای اصلی دستگاه ایمنی بدن شناخته میشوند. آنتیاکسیدانها با رادیکالهای آزاد مبارزه میکنند – رادیکالهای آزاد محصول جانبی متابولیسم (سوخت و ساز) در سطح سلولی هستند که سبب ایجاد بیماریهای جدی متعددی نظیر سرطان میشوند.
سکتههای قلبی و مغزی شایعترین عوامل مرگ زودرس در دنیا هستند.
ماهی به طور کلی جزء بهترین خوراکیهایی محسوب میشود که میتوانید برای سلامت قلبتان مصرف کنید.
جای تعجب نیست که بسیاری از پژوهشهای عظیم تجربی نشان دادهاند آدمهایی که به صورت مرتب ماهی مصرف میکنند، کمتر در معرض خطر سکتههای قلبی و مغزی و مرگ ناشی از بیماری قلبی قرار میگیرند.
پژوهشی که روی بیش از ۴۰، ۰۰۰ متخصص سلامت در ایالات متحده صورت گرفت، نشان داد آنهایی که به صورت مرتب در هفته یک یا چند بار ماهی میل میکنند، تا ۱۵ درصد کمتر در معرض بیماری قلبی قرار دارند.
پژوهشگران معتقدند نوع چرب ماهیها حتی برای سلامت قلب هم مفیدترند، زیرا سرشار از اسیدهای چرب امگا-۳ هستند.
نتیجه: مصرف حداقل یک بار ماهی در هفته میتواند خطر سکتههای قلبی و مغزی، دو بزرگترین قاتل جهان، را کاهش دهند.
اسیدهای چرب امگا-۳ لازمه و نیاز اساسی برای رشد و نمو است.
در این میان اسید چربی امگا-۳ دوکوساهگزائنوئیک اسید (DHA) دارای اهمیت ویژهای است، زیرا در دوران رشد در مغز و چشم تجمع میکنند.
از این رو، به مادران باردار و شیرده توصیه میشود به اندازهی کافی از اسیدهای چرب امگا-۳ مصرف کنند.
هرچند، در این میان یک توصیهی احتیاطی نیز برای مادران باردار وجود دارد؛ برخی ماهیها حاوی مقادیر زیادی جیوه هستند، که ممکن است باعث ایجاد مشکل در مغز کودکان در حال رشد شود.
به همین دلیل، زنان باردار فقط باید ماهیهایی مصرف کنند که جیوهی کمتری در زنجیرهی غذاییشان وجود دارد ( سالمون، ساردین، قزلآلا و…)، و همچنین بهتر است بیشتر از هفتهای ۳۴۰ گرم ماهی مصرف نکنند.
به علاوه، زنان باردار باید از مصرف ماهی خام و نپخته (از جمله سوشی) اجتناب کنند، زیرا ممکن است حاوی ریزاندامگانی (میکروارگانیسم) باشد که به جنین آسیب برساند.
نتیجه: ماهی سرشار از اسیدهای چرب امگا-۳ است، که برای رشد مغز و چشمها بسیار ضرورت دارد. توصیه میشود مادران باردار و شیرده به اندازهی کافی امگا-۳ مصرف کنند.
به طور کلی، همهی انواع ماهیها برای سلامتیتان مفید هستند.
آنها سرشار از مواد مغذی مختلفی هستند که بیشتر آدمها دچار کمبودشان هستند.
این مواد مغذی شامل پروتئین با کیفیت، ید، و انواع مختلف ویتامینها و مواد معدنی میشوند.
با وجود این، برخی ماهیها از برخی دیگر بهتر و مفیدتر هستند؛ به نظر میرسد ماهیهای چرب سالمترین نوع ماهیهای خوراکی باشند.
زیرا ماهیهای چرب (مانند سالمون، قزلآلا، ساردین، تن، و خالمخالی) دارای مقادیر بیشتری از مواد مغذی مبتنی بر چربی هستند.
این مواد مغذی شامل ویتامین D محلول در چربی است که بیشتر آدمها دچار کمبود آن هستند. این ماده مانند هورموناستروئید در بدن عمل میکند.
همچنین ماهیهای چرب، اسیدهای چرب امگا-۳ بیشتری دارند. این اسیدهای چرب برای عملکرد بهینهی مغز و بدنتان بسیار حیاتی هستند، و باعث کاهش خطر بسیاری از بیماریها میشوند.
برای برطرف کردن نیاز بدنتان به امگا-۳، توصیه میشود حداقل هفتهای دو یا سه بار ماهی چرب میل کنید.
نتیجه: ماهی سرشار از مواد مغذی مهم شامل پروتئین با کیفیت، ید، و مواد معدنی و ویتامینهای مختلف است. نوع چرب ماهیها بیش از سایر انواع آن حاوی اسیدهای چرب امگا-۳ و ویتامین D است.
نقش ماهی در کاهش افسردگی
روغن ماهی و بیماری افسردگی حاد
به نقل از آکاایران : افسردگی حاد یک بیماری شناخته شده و وخیم روحی است که مربوط به تکرار دفعات بروز افسردگی، جنون( تغییرات سریع رفتاری، تحرک بیش از حد و شادمانی فوق العاده) یا هر دو می باشد. برای این بیماری معمولاً داروهایی استفاده می شود که متأسفانه چندان مؤثر نیستند و احتمال بروز مجدد بیماری بسیار زیاد است.
دانشمندان عموماً بر این باور هستند که این مشکل ناشی از فعالیت بیش از اندازه، در مسیر عبور سیگنال های ( پیام های) عصبی می باشد. اسیدهای چرب امگا-3 موجود در روغن ماهی قادرند از این فعالیت فوق العاده بکاهند و ثابت کنند که در درمان این اختلالات سودمند هستند.
مصرف ماهی و افسردگی
یکی از محققان در یکی از مقالات خود چنین اظهار می کند که به ارتباط متقاعدکننده ای میان مصرف ماهی و بروز افسردگی حاد دست یافته است. وی بر روی بروز سالیانه افسردگی حاد در بین 100 نفر در 9 کشور و ارتباط آن با مصرف ماهی مطالعه کرد و طبق تحقیقات خود متوجه شد ، بروز افسردگی در کشورهایی که میزان مصرف ماهی در آن ها کم است، بالا می باشد. در نیوزیلند با مصرف تنها 20 کیلوگرم ماهی در سال، میزان بروز افسردگی 8/5 درصد بود، در حالی که این میزان در کشور کره با مصرف سالانه بیش از 50 کیلوگرم ماهی تنها 3/2 درصد بود و در نهایت ژاپن با مصرف سالانه تقریباً 75 کیلوگرم ماهی دارای پایین ترین میزان( 12/0 درصد) بروز افسردگی می باشد.
ماهی تن از دسته محصولات دریایی است که به علت سلامت طبیعی و خواص فراوان آن، مورد توجه بسیاری از خانوادهها و مصرف کنندگان در سراسر جهان امروز قرار گرفته است. متداولترین روش مصرف آن به صورت کنسرو شده میباشد. بر اساس آمار به دست آمده نیمی از ماهی تن صیدشده در جهان از قسمت جنوبی اقیانوس آرام است که ۹۵ درصد مصرف سالیانه آن در کشورهای آمریکا، تایوان، ژاپن و کره میباشد.
در سفره های ایرانی معمولاً این فرآورده به صورت سرد و گرم مانند انواع ساندویچ، سالادها، خوراکها و یا حتی همراه با برنج جای دارد. خانواده تن ماهیان دارای انواع مختلفی با درجه مرغوبیت متفاوت میباشند، اما همه آنها جزء دسته گوشتهای روشن محسوب میشوند. این گروه ماهیان عبارتند از هوور، هوور مسقطی، زرده ، گیدر، قباد ژاپنی و شیرماهی که در اقیانوس آرام و هند و همچنین در سراسر آبهای خلیج فارس و دریای عمان یافت میشوند.
در هر کشور برای استفاده از ماهی تن جهت کنسرو کردن استاندارد خاصی تعریف شده است. در کشور ما، گونه هوور مسقطی یا خطی، گیدر یا زردباله، هوور بندری و زرده مورد تأیید استاندارد ملی میباشند. تا سال ۱۹۳۲ مردم اکثر دنیا شناخت زیادی درباره خانواده ماهیان تن نداشتند، تا اینکه یک آمریکایی با بزرگترین کشتی ماهیگیری زمان خود به نام may Flower سفر دریایی خود را از ساندیه گو آغاز کرد و پس از طی کیلومترها در اطراف هاوایی برای اولین بار ماهی گیدر را به تور انداخت.
سال بعد در سفری به جزایر Galapogo و Marquesas موفق به صید انبوهی از ماهی تن شد که در آن زمان مصرف کنندگان از طعم این ماهی استقبال فوق العاده ای کردند و به تدریج صید و تولید کنسرو ماهی تن جهانی گردید. در ایران هم از سال ۱۳۱۶ در جنوب برای اولین بار تولید تن ماهی آغاز گردید.
ارزش غذایی ماهی تن:
ماهی تن و فرآوردههای وابسته را میتوان به عنوان یکی از غنیترین مواد غذایی نام برد، چرا که دارای کالری بالا و نیز حاوی پروتئین با کیفیت بالا میباشد. همچنین ماهی تن میزان قابل توجهی از اسیدهای آمینه ضروری برای بدن را داراست که قابل هضم برای تمامی افراد میباشد.
عامل مهمتر میزان چربی و کلسترول پایین آن است. وجود اسید چرب امگا ۳ یکی دیگر از ویژگیهای مهم این نوع فرآورده به حساب میاید. از دیگر مواد مغذی این نوع ماهی میتوان انواع ویتامینهای محلول در آب و محلول در چربی و انواع مواد معدنی مانند سدیم، آهن، فسفر، سلنیوم، روی، منگنز و مس را نام برد.
توصیه های میزان مصرف و خواص درمانی:
بر اساس تحقیقات بهعمل آمده، مصرف انواع ماهی حداقل ۲ تا ۳ بار در هفته توصیه میشود که یکی از انتخابهای مناسب، در دسترس و خوش طعم، کنسرو ماهی تون میباشد. مصرف ماهی در کاهش بیماری قلبی، فشار خون و درد مفاصل و همچنین تنگی نفس بسیار مؤثر است و نیز باعث رشد در نوجوانان میشود. بنا به توصیه متخصصان مصرف تن ماهی به دلیل نمک آن برای افراد مبتلا به فشارخون و کودکان زیر ۱۸ ماه مناسب نمیباشد. همچنین توصیه میشود برای پیشگیری از اضافه وزن از روغن محتوای کنسرو استفاده نشود.
ماهی تن از دسته محصولات دریایی است که به علت سلامت طبیعی و خواص فراوان آن، مورد توجه بسیاری از خانوادهها و مصرف کنندگان در سراسر جهان امروز قرار گرفته است. متداولترین روش مصرف آن به صورت کنسرو شده میباشد. بر اساس آمار به دست آمده نیمی از ماهی تن صیدشده در جهان از قسمت جنوبی اقیانوس آرام است که ۹۵ درصد مصرف سالیانه آن در کشورهای آمریکا، تایوان، ژاپن و کره میباشد.
در سفره های ایرانی معمولاً این فرآورده به صورت سرد و گرم مانند انواع ساندویچ، سالادها، خوراکها و یا حتی همراه با برنج جای دارد. خانواده تن ماهیان دارای انواع مختلفی با درجه مرغوبیت متفاوت میباشند، اما همه آنها جزء دسته گوشتهای روشن محسوب میشوند. این گروه ماهیان عبارتند از هوور، هوور مسقطی، زرده ، گیدر، قباد ژاپنی و شیرماهی که در اقیانوس آرام و هند و همچنین در سراسر آبهای خلیج فارس و دریای عمان یافت میشوند.
در هر کشور برای استفاده از ماهی تن جهت کنسرو کردن استاندارد خاصی تعریف شده است. در کشور ما، گونه هوور مسقطی یا خطی، گیدر یا زردباله، هوور بندری و زرده مورد تأیید استاندارد ملی میباشند. تا سال ۱۹۳۲ مردم اکثر دنیا شناخت زیادی درباره خانواده ماهیان تن نداشتند، تا اینکه یک آمریکایی با بزرگترین کشتی ماهیگیری زمان خود به نام may Flower سفر دریایی خود را از ساندیه گو آغاز کرد و پس از طی کیلومترها در اطراف هاوایی برای اولین بار ماهی گیدر را به تور انداخت.
سال بعد در سفری به جزایر Galapogo و Marquesas موفق به صید انبوهی از ماهی تن شد که در آن زمان مصرف کنندگان از طعم این ماهی استقبال فوق العاده ای کردند و به تدریج صید و تولید کنسرو ماهی تن جهانی گردید. در ایران هم از سال ۱۳۱۶ در جنوب برای اولین بار تولید تن ماهی آغاز گردید.
ارزش غذایی ماهی تن:
ماهی تن و فرآوردههای وابسته را میتوان به عنوان یکی از غنیترین مواد غذایی نام برد، چرا که دارای کالری بالا و نیز حاوی پروتئین با کیفیت بالا میباشد. همچنین ماهی تن میزان قابل توجهی از اسیدهای آمینه ضروری برای بدن را داراست که قابل هضم برای تمامی افراد میباشد.
عامل مهمتر میزان چربی و کلسترول پایین آن است. وجود اسید چرب امگا ۳ یکی دیگر از ویژگیهای مهم این نوع فرآورده به حساب میاید. از دیگر مواد مغذی این نوع ماهی میتوان انواع ویتامینهای محلول در آب و محلول در چربی و انواع مواد معدنی مانند سدیم، آهن، فسفر، سلنیوم، روی، منگنز و مس را نام برد.
توصیه های میزان مصرف و خواص درمانی:
بر اساس تحقیقات بهعمل آمده، مصرف انواع ماهی حداقل ۲ تا ۳ بار در هفته توصیه میشود که یکی از انتخابهای مناسب، در دسترس و خوش طعم، کنسرو ماهی تون میباشد. مصرف ماهی در کاهش بیماری قلبی، فشار خون و درد مفاصل و همچنین تنگی نفس بسیار مؤثر است و نیز باعث رشد در نوجوانان میشود. بنا به توصیه متخصصان مصرف تن ماهی به دلیل نمک آن برای افراد مبتلا به فشارخون و کودکان زیر ۱۸ ماه مناسب نمیباشد. همچنین توصیه میشود برای پیشگیری از اضافه وزن از روغن محتوای کنسرو استفاده نشود.
مواد لازم برای طعم دار کردن ماهی
ماست:3قاشق غذاخوری،ابلیمو:3قاشق غذاخوری،سرکه:2 قاشق غذاخوری،روغن زیتون:2قاشق غذاخوری،زعفارن دم کرده:2قاشق غذاخوری،پودر خردل،دارچین،زردچوبه،فلفل سیاه:هرکدام 2قاشق چای خوری
،مواد لازم برای پختن ماهی:آرد،یک پیمانه،زردچوبف:یک قاشق ،سفیده تخم مرغ 2عدد
مواد لازم برای خورشت:
نمک.فلفل سیاه.دارچین.زردچوبه.پودرسیر.زنجبیل
هرکدام نصف قاشق چایخوری نشاسته:سه قاشق غذاخوری، آب،نصف لیوان.
بدلیل بافت نرم این ماهی بهتر است در حالت نیمه منجمد خرد شود .
*نشاسته ماهی را کاور می کند ،این امر باعث می شود ماهی به دولیل طعم بهتری داشته باشد
*بهترین روش برای یخ زدایی مااهی قرار دادن داخل یخچال از شب قلب می باشد.
*ماهی را خرد کرده و داخل سس مخصوص ماهی به مدت نیم ساعت قرارمی دهیم.
*گوشت ماهی نیازی به زمان زیاد برای پخت ندارد و به همین دلیل می توان گوشت را 45 دقیقه قبل از برداشتن خورشت از روی اجاق برداشت.
مواد لازم برای خورشت:
نمک.فلفل سیاه.دارچین.زردچوبه.پودرسیر.زنجبیل
هرکدام نصف قاشق چایخوری نشاسته:سه قاشق غذاخوری، آب،نصف لیوان.
بدلیل بافت نرم این ماهی بهتر است در حالت نیمه منجمد خرد شود .
*نشاسته ماهی را کاور می کند ،این امر باعث می شود ماهی به دولیل طعم بهتری داشته باشد
*بهترین روش برای یخ زدایی مااهی قرار دادن داخل یخچال از شب قلب می باشد.
*ماهی را خرد کرده و داخل سس مخصوص ماهی به مدت نیم ساعت قرارمی دهیم.
*گوشت ماهی نیازی به زمان زیاد برای پخت ندارد و به همین دلیل می توان گوشت را 45 دقیقه قبل از برداشتن خورشت از روی اجاق برداشت.
گیدراز دسته محصولات دریایی است که به علت سلامت طبیعی و خواص فراوان آن، مورد توجه بسیاری از خانوادهها و مصرف کنندگان در سراسر جهان امروز قرار گرفته است. متداولترین روش مصرف آن به صورت کنسرو شده میباشد. بر اساس آمار به دست آمده نیمی از ماهی تن صیدشده در جهان از قسمت جنوبی اقیانوس آرام است که ۹۵ درصد مصرف سالیانه آن در کشورهای آمریکا، تایوان، ژاپن و کره میباشد.
در سفره های ایرانی معمولاً این فرآورده به صورت سرد و گرم مانند انواع ساندویچ، سالادها، خوراکها و یا حتی همراه با برنج جای دارد. خانواده تن دارای انواع مختلفی با درجه مرغوبیت متفاوت میباشند، اما همه آنها جزء دسته گوشتهای روشن محسوب میشوند. این گروه ماهیان عبارتند از هوور، هوور مسقطی، زرده ، گیدر، قباد ژاپنی و شیرماهی که در اقیانوس آرام و هند و همچنین در سراسر آبهای خلیج فارس و دریای عمان یافت میشوند.
در هر کشور برای استفاده از ماهی تن جهت کنسرو کردن استاندارد خاصی تعریف شده است. در کشور ما، گونه هوور مسقطی یا خطی، گیدر یا زردباله، هوور بندری و زرده مورد تأیید استاندارد ملی میباشند. تا سال ۱۹۳۲ مردم اکثر دنیا شناخت زیادی درباره خانواده ماهیان تن نداشتند، تا اینکه یک آمریکایی با بزرگترین کشتی ماهیگیری زمان خود به نام may Flower سفر دریایی خود را از ساندیه گو آغاز کرد و پس از طی کیلومترها در اطراف هاوایی برای اولین بار ماهی گیدر را به تور انداخت.
سال بعد در سفری به جزایر Galapogo و Marquesas موفق به صید انبوهی از ماهی تن شد که در آن زمان مصرف کنندگان از طعم این ماهی استقبال فوق العاده ای کردند و به تدریج صید و تولید کنسرو ماهی تن جهانی گردید. در ایران هم از سال ۱۳۱۶ در جنوب برای اولین بار تولید تن ماهی آغاز گردید.
ارزش غذایی گیدر
ماهی تن و فرآوردههای وابسته را میتوان به عنوان یکی از غنیترین مواد غذایی نام برد، چرا که دارای کالری بالا و نیز حاوی پروتئین با کیفیت بالا میباشد. همچنین ماهی تن میزان قابل توجهی از اسیدهای آمینه ضروری برای بدن را داراست که قابل هضم برای تمامی افراد میباشد.
عامل مهمتر میزان چربی و کلسترول پایین آن است. وجود اسید چرب امگا ۳ یکی دیگر از ویژگیهای مهم این نوع فرآورده به حساب میاید. از دیگر مواد مغذی این نوع ماهی میتوان انواع ویتامینهای محلول در آب و محلول در چربی و انواع مواد معدنی مانند سدیم، آهن، فسفر، سلنیوم، روی، منگنز و مس را نام برد.
توصیه های میزان مصرف و خواص درمانی:
بر اساس تحقیقات بهعمل آمده، مصرف ماهی گیدر حداقل ۲ تا ۳ بار در هفته توصیه میشود که یکی از انتخابهای مناسب، در دسترس و خوش طعم،سرخ یا خورشت. مصرف ماهی در کاهش بیماری قلبی، فشار خون و درد مفاصل و همچنین تنگی نفس بسیار مؤثر است و نیز باعث رشد در نوجوانان میشود.
گیدر یا تون زردباله، مرغوبترین گونهٔ ماهی تُن است،که در آبهای نیمهسطحی مناطق گرمسیری و نیمهگرمسیری اقیانوسهای سراسر جهان زندگی میکند.
در جنوب ایران به آن جودر و گباب نیز گفته میشود و وسایل صید آن رشتهقلابهای طویل و تور گردان پیالهای است.
این نوع ماهی دارای بدن بسیار بزرگ است. از مشخصههای آن بالهها و پرههای زردرنگ آنها در وسط و نزدیک دم آنهاست. خط آبی تیره بلندی از جلو تا نزدیک دم آنها کشیده شدهاست.
نواحی قابل مشاهده این ماهی شرق و غرب اقیانوس آرام، اقیانوس هند، اقیانوس اطلس است ولی بیشتر در کنارههای استرالیا مشاهده میشوند. نواحی اصلی صید آن تایلند، فیلیپین، اندونزی، مکزیک، ونزوئلا، اکوادور، کلمبیا، اسپانیا میباشد
اندازه این ماهی حداکثر طول چنگالی ۱۹۵ سانتیمتر و بهطور متوسط ۱۵۰ سانتیمتر است.
مشخصات: بدن بزرگ و کشیده، دوکی شکل و بهطور نا محسوس از دو طرف فشردهاست. دو باله پشتی با فاصله خیلی کم از یکدیگر جدا شدهاند، که شامل ۱۲ تا ۱۴ شعاع نرم میباشد، باله مخرجی دارای ۱۲ تا ۱۵ شعاع نرم، اولین کمان آبششی دارای ۲۶ تا ۳۵ خار، زره سینهای با فلسهای بزرگتر توسعه یافته ولی خیلی مشخص نیست، به دنبال باله پشتی دوم ۸ تا ۱۰ عدد بالچه و به دنبال باله مخرجی ۷ تا ۱۰ عدد بالچه وجود دارد، در افراد بزرگ تر این گونه بالههای پشتی دوم و مخرجی طویل است. دارای کیسه شنا میباشد. ساقه دمی خیلی باریک و در هر طرف دارای یک سکان عرضی قوی بین دو سکان عرضی کوچکتر میباشد. رنگ بدن در پشت آبی متالیک که به طرف شکم به رنگ زرد تا نقرهای تغییر مییابد. شکم دارای حدود ۲ خط منقطع تقریباً عمودی است، بالچهها دارای یک حاشیه نازک سیاه میباشد.